PROBLEM DAVRANIŞLARI NASIL ORTADAN KALDIRIRIZ?

    Özel gereksinimli çocuklarla çalışırken aileleri en çok yoran ve ailelerin baş etmekte en çok zorlandıkları durum problem davranışlardır. Peki bu problem davranışları nasıl ortadan kaldırabiliriz?

     Öncelikli olarak ortadaki davranışın problem davranış olup olmadığını tespit etmek gerekiyor. Bunun için de davranışın; yeri, zamanı, sıklığı ve şiddetini gözlemlemeliyiz. Örneğin tükürme davranışı problem bir davranış mıdır? İlk bakışta problem davranışı olarak görebilirsiniz. Peki çocuk lavaboda tükürüyor olsa yine problem davranış diyebilir miyiz? Hayır. Ama sınıfta, evde, misafirlikte bu davranışı gösteriyorsa bu bir problem davranıştır.

      Problem davranışımızı belirledikten sonra davranış öncesi uyaran ve davranış sonrası tepkilerimizi gözden geçirmemiz gerekiyor. Ortamda bir problem davranış varsa onun sebebi davranış öncesi bir uyaran olabilir. O zaman bizler o uyaranı ya ortadan kaldırmalıyız ya da uyaranı kaldıramıyorsak uyaran üzerinde düzenlemeler yapmalıyız. Örneğin her markete girdiğinde problem çıkaran çocuğumuz varsa market onun için bir uyaran olabilir. Marketi ortadan kaldıramayacağımıza göre daha öncesinden marketten almak istediği şeyi çantamıza alıp markete girmeden onu verebiliriz ve problem davranışın ortaya çıkmasının önüne geçmiş oluruz.

     Problem davranışın bir diğer sebebi de davranış sonrası verilen tepkiler olabilir. O zaman da bizler davranış sonrasında verdiğimiz tepkileri düzenlememiz gerekiyor. Bazen çocuklar ilgi çekmek için problem davranış sergileyebilir bu tür durumlarda “yapma, dur, sus” demektense o davranışı görmezden gelmek daha faydalı olacaktır.

     Bütün bunlarla birlikte olumsuz davranışları ortadan kaldırmaya çalışırken o davranışın yerine olumlu bir davranış koymak gerekiyor. Örneğin koltukların üzerinde sürekli zıplayan, koltukların tepesinden atlayan bir çocuğumuz varsa eve küçük bir trambolin alıp “hadi gel trambolinde çılgınlar gibi zıplayabiliriz” diyebiliriz. Farkındaysanız “Hayır! Koltuklarda zıplama!” demiyoruz. Ne yapmaması değil ne yapması gerektiğini olumlu bir şekilde dile getiriyoruz.

     Özetle yapmamız gerekenler; problem davranışı belirliyoruz, davranış öncesi uyaranlar ve davranış sonrası tepkilerimizi gözlemliyoruz, problem davranışın kaynağını tespit etmiş olup orada düzenlemeye giderek problem davranışı ortadan kaldırıyoruz.